Zakład Prawa Kościelnego i Wyznaniowego oferuje: seminaria magisterskie, przedmiot podstawowy Prawo kościelne i wyznaniowe oraz wykłady specjalizacyjne i warsztaty.
Przykładowe pytanie opisowe z egzaminu w sesji zimowej 2020/2021 - Prawo kościelne i wyznaniowe
Proszę wskazać pięć przeszkód zrywających małżeństwo w świetle prawa kanonicznego, które nie mają swego bezpośredniego odpowiednika w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym [5x1 pkt] oraz scharakteryzować je [5x3 pkt] odwołując się do wiedzy przekazywanej na zajęciach oraz do aktów prawnych. Max. 3000 znaków ze spacjami.
Przeszkoda impotencji (kanon 1084 KPK) [1 pkt] – pochodzi z prawa Bożego naturalnego i nie podlega dyspensie [1 pkt]. Polega na niemożności odbycia aktu płciowego z przyczyn fizycznych (przykładowo niedorozwój narządów płciowych) lub psychicznych (przykładowo wskutek traumatycznych przeżyć), z kolei impotencja względna występuje względem konkretnych osób, absolutna – nie ma takiego ograniczenia [1 pkt]. Jest to przeszkoda, która musi zaistnieć uprzednio względem zawarcia małżeństwa, ma cechę trwałości oraz musi być pewna, nie należy mylić impotencji z bezpłodnością [1 pkt].
Przeszkoda różnej religii (kanon 1086) [1 pkt] – pochodzi z prawa ludzkiego kościelnego, podlega dyspensie (w sytuacji zwykłej dyspensuje biskup ordynariusz) [1 pkt]. Występuje w sytuacji zamiaru zawarcia małżeństwa przez osobę ochrzczoną w Kościele katolickim lub do tego Kościoła przyjętą z osobą nieochrzczoną. W przypadku wątpliwości chrztu, działa zasada domniemania ważności małżeństwa (kan. 1060) [1 pkt]. Dyspensa udzielana jest po spełnieniu warunków (kan. 1125 i 1126), w tym zobowiązaniu strony katolickiej do wychowania potomstwa w religii katolickiej i do praktykowania wiary katolickiej, o czym druga strona jest powiadamiana [1 pkt].
Przeszkoda ślubu czystości (kanon 1088) [1 pkt] – cechy ślubu: złożony w instytucie zakonnym wieczyście i publicznie [1 pkt] na prawie papieskim albo diecezjalnym [1 pkt]. Ponieważ pochodzi z prawa ludzkiego kościelnego, podlega dyspensie udzielanej w sytuacji zwykłej wyłącznie przez Papieża, jeśli chodzi o instytut zakonny na prawie papieskim, przez biskupa ordynariusza w drugim przypadku [1 pkt].
Przeszkoda małżonkobójstwa (kanon 1090) [1 pkt] – pochodzi z prawa ludzkiego kościelnego i podlega dyspensowaniu, w sytuacji zwykłej wyłącznie przez Papieża [1 pkt]. Nie może wstąpić w związek małżeński osoba, która zadaje śmierć małżonkowi własnemu lub osoby, którą zamierza poślubić (spowodowanie śmierci nastąpiło z uwagi na planowane małżeństwo) [1 pkt]. W ust. 2 jest sformułowana ogólna zasada, zgodnie z którą jakakolwiek forma zjawiskowa (sprawstwo, podżeganie, pomocnictwo – faktyczny lub moralny współudział) udziału w przestępstwie zabójstwa współmałżonka uniemożliwia zawarcie ważnego małżeństwa [1 pkt].
Przeszkoda uprowadzenia (kanon 1089) [1 pkt] – pochodzi z prawa ludzkiego kościelnego i podlega dyspensowaniu wyłącznie przez porwaną kobietę (mimo ostrożnych głosów odrębnych w doktrynie) [1 pkt]. Została sformułowana jako wyraz sprzeciwu wobec praktyki uprowadzania kobiet w celu poślubienia (zarówno przez Germanów, jak i Słowian), co godzi w fundamentalną zasadę, iż “zgoda czyni małżeństwo” [1 pkt]. Warunkiem udzielenia zgody przez kobietę uprowadzoną lub przetrzymywaną celem poślubienia jest pozostawanie w miejscu bezpiecznym i wolnym, a ona sama swobodnie wybiera to małżeństwo [1 pkt].
[powyżej przykładowe pięć przeszkód, można także rozważyć pokrewieństwo duchowe, przeszkodę święceń, przyzwoitości publicznej] [2851 znaków]
Źródła: Kodeks prawa kanonicznego, materiały wykładowe
Związkowi wyznaniowemu odmówiono rejestracji w rejestrze kościołów i innych związków wyznaniowych z powodu niepoprawionej wadliwości postanowienia statutu „Związek wyznaniowy nie przewiduje tworzenia stanowisk osób duchownych”, które w ocenie organu rejestrowego jest nieprawidłowe, gdyż statut związku wyznaniowego musi wskazywać kategorie osób duchownych. Wskaż, w jakiej formie następuje odmowa rejestracji [1x1 pkt], jej przesłanki wraz z podaniem właściwych przepisów [1x2 pkt], oceń zasadność odmowy rejestracji [1x3 pkt] i wymień możliwe dalsze kroki prawne aż do ich wyczerpania [4x1 pkt]. Max. 1800 znaków ze spacjami.
Zgodnie z art. 33 ust. 2 i 3 ustawy wyznaniowej1 w razie spełnienia przesłanek organ rejestrowy wydaje decyzję o odmowie wpisu do rejestru kościołów i innych związków wyznaniowych. Jest to decyzja administracyjna w rozumieniu art. 104 § 1 i 2 k.p.a., gdyż załatwia ono sprawę administracyjną, rozstrzygając ją co do istoty.
Przesłankami takiej decyzji są:
1) bezskuteczny upływ dwumiesięcznego terminu do uzupełnienia braków lub uchybień w treści wniosku, w zakresie określonym w art. 32 (art. 33 ust. 2 ustawy);
2) zawarcie we wniosku postanowień pozostających w sprzeczności z przepisami ustaw chroniącymi bezpieczeństwo i porządek publiczny, zdrowie, moralność publiczną, władzę rodzicielską albo podstawowe prawa i wolności innych osób (art. 33 ust. 3 ustawy).
Odmowa rejestracji była niezasadna. Zgodnie z art. 32 ust. 2 pkt 9 ustawy, statut powinien regulować kwestie dot. osób duchownych, tylko o ile kościół lub inny związek wyznaniowy przewiduje tworzenie takich stanowisk. W tym stanie rzeczy wyznaczenie przedmiotowego dwumiesięcznego terminu było nieprawidłowe. Skoro zaś organ nie był uprawniony do jego wyznaczenia, terminu ten nie zaczął biegu. Tym samym nie doszło do jego bezskutecznego upływu, co w świetle art. 33 ust. 2 ustawy stanowi przesłankę wydania decyzji o odmowie rejestracji.
Na decyzję odmowną przysługuje wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy (art. 127 § 3 k.p.a.) lub bezpośrednio skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego (art. 52 § 3 zd. 1 u.p.p.s.a.), która może być także wniesiona na decyzję wydaną na skutek rozpoznania ww. wniosku (zob. też art. 33 ust. 4 ustawy). Od orzeczenia w.s.a. przysługuje skarga kasacyjna (art. 173 § 1 u.p.p.s.a.), a od wyroku NSA skarga konstytucyjna (art. 79 ust. 1 Konstytucji RP2) i/lub skarga do ETPCz (art. 34 EKPCz3).
________
1 Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (t. jedn. Dz. U. z 2017 r., poz. 1153, dalej również jako “ustawa”).
2 Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz. U. z 1997 r., Nr 78, poz. 483 z późn. zm.
3 Konwencja o Ochronie Praw Człowieka I Podstawowych Wolności sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmieniona następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełniona Protokołem nr 2, Dz. U. z 1993 r., Nr 61, poz. 284.